Asbest, kaya ve toprakta yer alan lifli bir mineraldir.
29 Ağustos 2010 tarihinde yayımlanan; Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik ile duyurulan asbest yasağı, 31/12/2010 tarihinde yürürlüğe girdi.
Lifsi yapısı, aşınmaya karşı mukavemeti ve ısı dayanımı nedeni ile inşaat malzemelerinde yalıtım amaçlı ve yangın geciktirici olarak kullanılmıştır. Benzer sebeplerden, inşaat malzemelerinin yanı sıra, geniş çapta ürünlerin içerisine eklenmiştir. Liman bölgeleri ve gemilerde de sıklıkla kullanılmıştır.
Yaygın olarak görülen asbestli malzemelere, aşağıdakiler örnek verilebilir:
– Vermikülit içeren tavan ve duvar yalıtım malzemeleri
– Vinil yer karoları, vinil plaka döşeme ve üzerindeki yapıştırıcılar
– Çatı ve dış cephe kaplama malzemeleri
– Duvar ve tavanda kullanılan, dokulu boya ve yamalar
– Şömine etrafındaki duvar ve zemin içerisinde asbestli kağıt, kartonpiyer, çimento
– Asbest içeren malzeme ile kaplanmış sıcak su ve buhar boruları,
– Asbestli malzeme içeren petrol ve kömür fırınları, kapı contaları
– Isıya dayanıklı kumaşlar
– Araç debriyaj ve fren sistemleri
Asbest lifleri; ürün kullanımı, yıkım işi, bina ve ev bakımı, onarım ve yenileme sırasında; asbest içeren malzeme yapısının bozulması (kırılma, oyulma, parçalama gibi fiziksel olarak solunabilir taneciklere ayırma) ile havaya salınır. Havaya salınan asbestli malzeme, solunum yolu ile insanlarda maruziyete neden olur.
Asbeste maruz kalmak akciğer hastalıklarının gelişme riskini arttırır. Eğer etkilenen kişi sigara kullanıyor ise risk daha da artar. Genel olarak, asbest maruziyeti ne kadar fazla ise hastalığa yakalanma oranı da o kadar yüksek olur.
Hastalık belirtileri, maruz kalma sonrasında gelişmek için uzun yıllara yayılabilir.
Doktorlar asbest ile ilgili sağlık durumundan şüphelenirse, gerçek tanıya yardımcı olmak için bir dizi yöntem kullanabilir. Bu yöntemlerden bazıları fizik muayene, göğüs röntgeni ve solunum fonksiyon testleridir. Ardından, muayene olan kişi, asbest nedeniyle oluşan hastalıkları tedavi eden bir uzmana yönlendirilebilir.
Asbest maruziyetiyle alakalı, başlıca sağlık etkilerinden üçü şu şekildedir:
– Akciğer kanseri
– Akciğer zarı kanseri (mezotelyoma): Göğüs boşluğuna su birikmesi ile bulgu veren bir hastalıktır. En sık rastlanan yakınmalar, ağrı ve ilerleyici nefes darlığıdır.
– Asbestoz: Kanser seviyesinde olmayan, akciğer kanseri ve mezotelyoma riski barındırır.
1-KEŞİF
Asbest varlığından şüphelenilen ortam gözden geçirilir.
2-ANALİZ
Asbestin çıkabileceği yerlerden numune alınır ve analiz edilir.
3-ENVANTER RAPORU
Analiz sonuçları ile mevcut asbest durumu rapor haline getirilir.
4-SÖKÜM
Eğer asbest varsa, asbest söküm uzmanı eşliğinde söküm yapılır.
5-BERTARAF
Çıkan asbestli malzeme uygun bertaraf yoluyla ortamda uzaklaştırılır..